موسیقی ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ زمان خواندن: ۹ دقیقه

اپرا (Opera)

در این پست می‌خوانید:

Opera چیست؟

هرچه بیشتر در مورد چیزی بدانید, بیشتر می توانید از آن لذت ببرید. اپرا سبکی در موسیقی کلاسیک است که تاریخ غنی و جذابی دارد و همچنین یک هنر بسیار پر جنب و جوش و مملو از خلاقیت به شمار می رود که امروزه به رشد خود ادامه می دهد.

سبک موسیقی اپرا در دوره رنسانس و باروک در اروپا ظهور کرد.

اپرا یک داستان دراماتیک است که از طریق آهنگ روایت می شود. بسیاری آن را کامل ترین شکل هنری می دانند که تمام عناصر هنر, کلام, موسیقی, نمایش و رقص را با هم ترکیب می کند.

نکته منحصر به فرد در اپرا استفاده از موسیقی برای انتقال یک داستان کامل است, بر این اساس که موسیقی می‌تواند واکنش‌ها و احساسات مردم را بهتر از کلمات (خوانده شده یا گفتاری) یا تصاویر, منتقل کند. در سبک اپرا سعی می شود هر نوع داستان دراماتیک را با کمک موسیقی هیجان انگیزتر و باورپذیرتر کنند.

بسیاری از داستان های معروف از جمله سیندرلا, هانسل و گرتل, بینوایان و رومئو و ژولیت به اپرا تبدیل شده اند.

از برجسته ترین آهنگسازان موسیقی اپرا می توان از “ریچارد واگنر” نام برد.

اپرا چگونه شروع به کار کرد؟

مفهوم اپرا سال ها قبل از نوشته شدن اولین اپرا در حال توسعه بود. آغاز آن را می توان در یونانیان باستان دنبال کرد. آنها شعر و موسیقی را در هم آمیختند و نمایشنامه هایی خلق کردند که شامل آواز, زبان گفتاری و رقص بود که با سازهای زهی یا بادی همراهی می شد.
در قرن 1100, کلیساهای مسیحی داستان های مذهبی را بصورت موسیقی تنظیم می کردند که این سبک تحت عنوان نمایش مذهبی شناخته می شود.
اولین اپرای واقعی, دافنه, توسط جاکوپو پری (Jacopo Peri 1561-1633) ساخته شد که داستان یک اسطوره یونانی را روایت می کرد.
اولین آهنگساز بزرگ اپرا کلودیو مونتوردی (Claudio Monteverdi 1567-1643) بود که برخی از اپرای های او هنوز هم اجرا می شوند.

اپرا در سراسر جهان

ایتالیا اولین کشوری بود که اپرا در آن رایج شد کشوری که زادگاه جاکوپو پری و کلودیو مونتهوردی نیز بود.

با گذشت زمان, این شکل هیجان انگیز از سرگرمی به بقیه اروپا نیزگسترش یافت.

فرانسه و آلمان به عنوان تولیدکنندگان اصلی اپرا به ایتالیا پیوستند و در نهایت, اپرا بازتاب داستان ها و سبک های موسیقی هر یک از این کشورها شد.

ایتالیایی ها همیشه به خاطر عشق به خوانندگی مشهور بوده اند و به همین دلیل در اپرای ایتالیایی همیشه تاکید زیادی بر صدای خواننده شده است.

فرانسوی‌ها جنبه تصویری نمایشنامه را ترجیح داده‌اند و این منجر به تأکید مداوم بر نمایش بصری به‌ویژه رقص شده است.

نمونه ای از آن اپراهای پاریس در قرن نوزده است که اگر یک اثر شامل یک باله اصلی نباشد برای اجرا پذیرفته نمی شد به همین علت وردی, آهنگساز ایتالیایی, مجبور شد باله را به همه آثارش اضافه کند تا در پاریس اجرا شود.

آلمانی‌ها همیشه به دنبال استخراج هر دو سنت ایتالیایی و فرانسوی بوده‌اند و در تلاش برای ارائه چیزی بیش از یک داستان, از هر دو فراتر رفته‌اند. در واقع, یکی از بزرگترین آهنگسازان اپرای آلمانی, ریچارد واگنر, افسانه ها یا اسطوره ها را برای اکثر طرح های اپرا خود انتخاب کرد.

عناصر اپرا چیست؟

1. موسیقی

موسیقی کنش یک داستان را به حرکت در می آورد, احساسات و حالات را بیان می کند و درک ما از شخصیت ها عمیق تر می سازد.

ارکستر (Orchestra):

در بیشتر موارد, اپرا توسط گروهی از نوازندگان و رهبر تحت عنوان ارکستر همراهی می شود.

در اپرا نوازندگان از اغلب سازهای زهی, بادی چوبی, برنجی و کوبه ای استفاده می کنند.

نت (Score):

نوازندگان از روی یک قطعه موسیقی نت‌دار که هر صدا یا بخش ساز را روی اعضای خود معین نموده می نوازند.

اوورتور (Overture):

اوورتور قطعه ای ارکسترال است که ممکن است در همان ابتدای اپرا قبل از انجام هر عملی روی صحنه نواخته شود (همه اپراها اوورتور ندارند).

تم های موسیقی (Musical themes):

تم های موسیقی ایده های کاملی هستند که برای شنونده به یاد ماندنی خواهد بود. آنها در سراسر اپرا شنیده می شوند و با یک شخصیت یا شخصیت های خاص, یک موقعیت, یک ایده, یک شی یا احساس مرتبط هستند.

تم های موسیقی در چهار نوع فرم موسیقی که آهنگسازان برای توصیف احساس شخصیت ها در طول یک اپرا استفاده می کنند, در ادامه عنوان شده است:

ریسیتیو (Recitative):

آوازی است که ریتم گفتاری دارد. برای مکالمه بین شخصیت ها یا حرکت دادن طرح داستان استفاده می شود.

آریا (Aria):

تکنوازی آوازی که احساسات یا بازتاب شخصی را بیان می کند.

گروه (Ensemble):

قطعه ای که توسط دو یا چند شخصیت به طور همزمان خوانده می شود (دوئت برای دو شخصیت, تریو برای سه شخصیت, کوارتت برای چهار شخصیت و…).

ملودی های مختلف به طور همزمان توسط هر شخصیت درگیر در گروه خوانده می شود.

گروه کر (Chorus):

غالباً موسیقی پس‌زمینه را برای موارد فوق فراهم می‌کند, گروه کر گروهی از افراد است که با هم به صورت قطعات یا هماهنگ می‌خوانند. هر فرم موسیقی توسط خوانندگان در یکی از شش دسته اصلی صدا خوانده می شود که در زیر ذکر شده است.

انواع صدا در اپرا

همه خوانندگان کلاسیک در یکی از دسته بندی های زیر قرار می گیرند.یک خواننده نمی تواند نوع صدای خود را انتخاب کند و این چیزی است که با آن متولد شده است. آهنگسازان معمولاً یک نوع صدا را بر اساس شخصیت یا سن به او اختصاص می دهند.

سوپرانو (Soprano):

این بالاترین صدای زن است و دامنه ای شبیه به ویولن دارد. در اپرا, سوپرانو اغلب نقش دختر جوان یا قهرمان را بازی می کند, زیرا صدای بلند و درخشان به طور سنتی نشان دهنده زنانگی, فضیلت و بی گناهی است. محدوده طبیعی صوت یک سوپرانو دو اکتاو («C4» تا «C6») است.

متزوسوپرانو (Mezzo-Soprano):

که به آن مزو نیز می گویند, صدای میانی زنانه است.صدای مزو اغلب تیره تر و گرمتر از صدای سوپرانو است. در اپرا, آهنگسازان عموماً از مزو برای به تصویر کشیدن زنان مسن تر, افراد شرور, قهرمانان اغواگر و گاهی اوقات حتی پسران جوان (مانند هانسل) استفاده می کنند. این صدا بم تر از سوپرانو و زیر تر از کنترآلتو است.

کنترآلتو (Contralto):

این پایین ترین صدای زنانه است و دامنه ای شبیه به کلارینت دارد. کنترآلتو ها معمولاً نقش زنان مسن‌تر یا شخصیت‌های خاص مانند جادوگران و کولی‌های پیر را در بر می گیرد.

محدوده آن دو اکتاو از F زیر C وسط تا خط بالای کلید سه گانه است. یک کنترآلتو واقعی بسیار نادر است.

کنترتنور (Countertenor):

این بالاترین صدای مرد است که عمدتاً در اپرا و اوراتوریو بسیار اولیه (ژانری از موسیقی کلاسیک آوازی شبیه به اپرا اما عموماً مبتنی بر یک موضوع مذهبی و همراه با گروه کر) استفاده می شد.

مانند کنترالتو, کنترتنورهای واقعی بسیار نادر هستند.

تنور (Tenor):

این معمولا بالاترین صدای مرد در یک اپرا است. از نظر دامنه, تن, رنگ و حلقه آکوستیک شبیه ترومپت است. تنور معمولاً نقش قهرمان یا علاقه‌مند به عشق را در یک اپرا بازی می‌کند.

باریتون (Baritone):

باریتون صدای میانی مردانه است. در اپرا بوفا (اپرای کمدی), باریتون اغلب رهبر حلقه کمدی است, اما در اپرای سریا (اپرای جدی یا تراژیک), او معمولاً شرور است.

صدای باس یا بم (Bass):

این پایین ترین صدای مردانه است و از نظر دامنه و رنگ شبیه ترومبون یا باسون است. در اپرای کمیک معمولاً برای شخصیت های قدیمی که احمق یا خنده دار هستند استفاده می شود.

2. درام

اپراها یک داستان دراماتیک یا طنز گونه را بازگو می کنند که شامل یک قهرمان و یک ضد قهرمان است. بازیگرانی که این نقش ها را به تصویر می کشند باید هم در خوانندگی و هم در بازیگری از مهارت کافی برخوردار باشند. اغلب گرایش های شخصیتی خاصی برای هر دسته آوازی وجود دارد که شامل موارد زیر است:

سوپرانو (Soprano): اغلب قهرمان اپرا

متزوسوپرانو (Mezzo-Soprano): مادران, زنان مسن, افراد شرور, خدمتکار و زنان در نقش مردان

کنترآلتو (Contralto): پیرزنان, جادوگران, نقش های طنز

تنور(Tenor): اغلب قهرمان اپرا

باریتون (Baritone): همراهان مفید, تبهکاران و گاهی اوقات قهرمانان

باس (Bass): پادشاهان, شروران, کشیشان همچنین اپراها دارای شخصیت های اصلی و فرعی دیگری هستند که در جریان دراماتیک داستان نقش دارند.

اصول (Principals): نقش‌های اصلی باید توسط هنرمندان با تجربه‌تر اجرا شود که قبلاً در نقش‌های کوچک‌تر نامی برای خود دست و پا کرده‌اند.

نقش های فرعی یک اپرا مانند خدمتکار, پیام رسان, پرسنل پزشکی و… معمولا توسط هنرمندان جوان تر یا کمتر شناخته شده اجرا می شوند. اپرا نیز مانند نمایشنامه, یک داستان را روایت می‌کند لذا در اپرا نحوه ی اجرای بازیگران و طراحی صحنه نیز بسیار حائز اهمیت است.

هر صحنه بیشتر به اعداد تقسیم می‌شود که هر کدام نمایانگر فرم موسیقی متفاوتی است.

لیبرتو (Libretto): متن یک اپرا.

لیبرتیست (Librettist): هنرمندی که متن یک داستان را متناسب با موسیقی همراه تنظیم می کند.

3.عینک

منظره یک اپرا شامل دکورها, لباس‌ها, جلوه‌های ویژه, وسایل و صحنه‌ پردازی می‌شود. این عناصر ترکیب شده اند تا داستان را به شیوه ای چند بعدی بیان کنند. تماشاگران از عینک های مخصوصی برای دیدن اپرا و جزئیات بیشتر استفاده می کنند.

صحنه (Set): اپراها اغلب دارای دکورهای بزرگ و دیدنی هستند که زمان و مکان داستانی که گفته می شود را منعکس می کند.

لباس (Costumes): لباس هایی که هر بازیگر می پوشد زمان و مکان یک اپرا و همچنین ویژگی های هر شخصیت را منعکس کند.

لوازم جانبی (Props): اقلامی که ممکن است روی صحنه در دستان بازیگر حمل شوند یا در طراحی صحنه مورد استفاده قرار گیرند (مانند مبلمان یا لوازم تزئینی).

سوپرها (Super/Supernumerary) : سوپرها به افرادی گفته می شود که در هر سنی صحنه را با هنرمندان اپرا به اشتراک می گذارند. سوپرها می توانند سربازان, مردم شهر, راهبه ها, کولی ها و همچنین بسیاری از نقش های مهم دیگر را بازی کنند.

استیج راست/سمت چپ (Stage Right/Stage Left): نوعی تقسیم بندی صحنه از دید اجراکننده است, به این صورت که وقتی یک خواننده به سمت راست روی صحنه می رود, به سمت راست خود اما به سمت چپ تماشاگر حرکت می کند.

سبک های مختلف اپرا

بل کانتو (Bel Canto):

این عبارت ایتالیایی به معنای “آواز خواندن زیبا” است. در این سبک اپرا تأکید بر عبارات طولانی, کنترل نفس و انعطاف پذیری در آواز بلند و آهسته رشد کردند. از آنجایی که صدا به عنوان گویاترین عنصر در نظر گرفته می شود, کلمات اغلب در این سبک عضو فرعی هستند. از آهنگسازان نامی سبک بل کانتو می توان از گائتانو دونیزتی (Gaetano Donizetti) نام برد.

اپرا بوفا (Opera Buffa):

این سبک از اپرا حالتی طنز گونه دارد که همیشه به زبان ایتالیایی خوانده می شود. طنزپردازان در این اپراها معمولاً طبقه‌ی کارگر هستند, مانند خدمتکاران, دهقانان یا خدمتکاران.

جواکینو روسینی (Gioachino Rossini) در این سبک به آهنگسازی می پرداخت.

اپرا سریا (Opera Seria):

داستان های اپرای سریا اغلب جدی و تراژیک هستند و معمولاً شامل قهرمانان و پادشاهان یا اسطوره‌ها و خدایان باستانی می‌شوند. فلوت جادویی موتزارت نمونه ای از این سبک است.

گراند اپرا (Grand Opera):

اپرای دیدنی است که با دکورها و لباس های استادانه اجرا می شود. برای تحقق آن به افراد زیادی نیاز است.مضمون داستانی این سبک شامل سلطنت, قهرمانی, و صحنه باله استادانه است که اغلب به صورت طولانی برگزار می شوند. آهنگساز جاکومو میربیر (Giacomo Meyerbeer) به این سبک اپرا می نوشت.

درام موسیقی (Music Drama):

سبکی از اپرا که توسط یک هنرمند خلق می شود که هم متن و هم موسیقی را برای پیشبرد درام می نویسد. این سبک بسیاری از اشکال هنری را در هم می آمیزد. ریچارد واگنر (Richard Wagner) این سبک را تعریف کرد.