بلوغ در نوجوانان
نوجوانی و بلوغ یکی از جذاب ترین و پیچیده ترین گذرها در طول زندگی است. سرعت نفس گیر رشد و تغییر آن پس از دوران نوزادی در رتبه دوم قرار دارد.
فرآیندهای بیولوژیکی بسیاری جنبه‌های این رشد و تکامل را هدایت می‌کنند و شروع بلوغ نشان‌دهنده گذر از کودکی به نوجوانی است. بلوغ یک دوره انتقالی بین کودکی و بزرگسالی است که در طی آن یک جهش رشد رخ می دهد, ویژگی های جنسی ثانویه و امکان باروری حاصل می شود و تغییرات روانی عمیقی در این دوران رخ می دهد.
اگرچه توالی تغییرات بلوغ نسبتاً قابل پیش بینی است اما زمان آنها بسیار متغیر است. محدوده طبیعی شروع بلوغ در سنین 8 تا 14 سالگی در زنان و سنین 9 تا 15 سالگی در مردان است و دختران عموماً رشد فیزیولوژیکی بلوغ را دو سال قبل از پسران تجربه می کنند.
بلوغ عمدتاً توسط فعل و انفعالات پیچیده بین مغز, غده هیپوفیز و غدد جنسی کنترل می شود که به نوبه خود با محیط (یعنی محیط اجتماعی, فرهنگی) در تعامل هستند. یک حوزه نسبتا جدید از تحقیقات مربوط به بلوغ, توسعه مغز است. اکنون شواهد نشان می‌دهد که رشد مغز تا نوجوانی ادامه می‌یابد, از جمله تکثیر سلول‌های پشتیبان که نورون‌ها را تغذیه می‌کنند و میلین‌سازی که امکان پردازش عصبی سریعتر را فراهم می‌کند.
این تغییرات در مغز احتمالاً باعث تحریک رشد و تکامل شناختی از جمله ظرفیت استدلال انتزاعی می شود.
تحقیقات انجام شده با انسان ها و نخستی های غیرانسان نشان می دهد که نوجوانی زمانی برای انجام وظایف حیاتی رشدی است: بلوغ جسمی و جنسی.
همچنین نوجوانی شروع زمانی است که کسب مهارت های مورد نیاز برای اجرای نقش های بزرگسالان(افزایش استقلال از والدین)آغاز می شود. این مطالعات بر اهمیت حیاتی این بخش از مسیر زندگی در ایجاد مهارت های اجتماعی تأکید می کند.
نوجوانی دورانی است که علاوه بر رشد, پتانسیل فوق‌العاده ای در فرد ایجاد می کند, اما در عین حال دوره حساس و خطرناکی نیز محسوب می شود. اکثر مردم استدلال می کنند که نوجوان بودن امروزه تجربه ای متفاوت از آن چیزی است که حتی در چند دهه پیش بود و این بیانگر تأثیر قدرتمند زمینه های اجتماعی بر رشد نوجوانان است.
بسیاری از نوجوان با فشارهایی برای استفاده از الکل, سیگار یا سایر مواد مخدر و شروع روابط جنسی در سنین پایین‌تر مواجه هستند و خود را در معرض خطر آسیب‌های عمدی و غیرعمدی, بارداری ناخواسته و عفونت ناشی از راه‌های جنسی قرار می‌دهند (بیماری ها (STDs)، از جمله ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)).همچنین بسیاری از آنها ممکن است طیف وسیعی از مشکلات سلامت روان و ناتوان کننده را تجربه می کنند.
یکی از بینش های مهمی که از تحقیقات علمی در مورد نوجوانی در دهه گذشته پدیدار شده است, تأثیر عمیق محیط ها بر رفتار و رشد نوجوانان است. تا همین اواخر, تحقیقات انجام شده برای درک رفتار نوجوانان, به ویژه رفتارهای پر خطر در این دوره, بر ویژگی های فردی نوجوانان و خانواده های آنها متمرکز بود.
نتایج این مطالعات این بود که نوجوانان نه تنها به خانواده‌های خود, بلکه به محله‌ای که در آن زندگی می‌کنند, مدارسی که در آن تحصیل می‌کنند, سیستم مراقبت‌های بهداشتی و محل کار که از آن طیف وسیعی از مهارت‌های مهم را می‌آموزند نیز وابسته هستند.
پس این مکان ها باید به اندازه کافی غنی شوند و همه این نهادهای اجتماعی می توانند به نوجوانان کمک کنند تا با موفقیت از دوران کودکی به بزرگسالی گذر کنند.
درآمد و وضعیت شغلی خانواده تعیین کننده دسترسی آن به خدمات بهداشتی و درمانی است و به شدت بر کیفیت آن خدمات تأثیر می گذارد. فرصت های تحصیل و آموزش پیشرفته و ورود به نیروی کار نیز ارتباط تنگاتنگی با درآمد خانواده دارد.
علاوه بر این, درآمد تأثیر قدرتمندی در شکل دادن به آنچه مسلماً مهمترین محیط است, یعنی خانواده دارد. واضح است که فقر مداوم هزینه قابل توجهی بر سلامت, رشد, پیشرفت تحصیلی و پتانسیل اجتماعی و اقتصادی نوجوانان تحمیل می کند.
تحقیقات کنونی نه تنها در تلاش است تا مکانیسم‌های فیزیولوژیکی مسئول شروع و تنظیم بلوغ عصبی غدد درون ریز و رشد جسمی را به طور کامل توصیف کند, بلکه سعی دارد این عوامل محیطی و زمینه‌ای را که ممکن است با عوامل بیولوژیکی برای افزایش یا مانع بلوغ تعامل داشته باشند, مشخص کند.
نشانه های بلوغ
در دختران:
- اولین علامت بلوغ معمولا رشد سینه ها است.
- سپس مو در ناحیه شرمگاهی و زیر بغل رشد می کند.
- قاعدگی (پریود) معمولاً به عنوان آخرین نشانه بلوغ اتفاق می افتد (یک دوره معمولاً از 5 تا 7 روز طول می کشد).
- دختران ممکن است ترشحات سفید و مخاطی مانندی را که از واژن خارج می شود را مشاهده کنند. اگر دخترتان خارش, درد یا بوی شدید داشت به پزشک مراجعه کنید.
- برخی از ناراحتی ها, مانند سردرد و درد معده, طبیعی است اما اگر نگرانی دارید به پزشک مراجعه کنید.
در پسران:
- بلوغ معمولا با بزرگتر شدن بیضه ها و آلت تناسلی شروع می شود. گاهی اوقات رشد بیضه ها ناهموار است (یعنی یک بیضه سریعتر از دیگری رشد می کند).
- سپس مو در ناحیه شرمگاهی و زیر بغل رشد می کند.
- با ادامه بلوغ ماهیچه ها رشد می کنند, صدا بم می شود و موهای صورت ایجاد می شود.
- شانه‌های پسرها گشادتر می‌شود و بدنشان عضلانی‌تر می‌شود.
- برای برخی از مردان, سینه ها ممکن است کمی رشد کنند, اما برای اکثر آنها این رشد تا پایان بلوغ از بین می رود.
به طور کلی هیچ دو نفری دقیقاً شبیه هم نیستند بنابراین هر کس طبق برنامه بدن خود بلوغ را شروع کرده و طی می کند.
- هم پسران و هم دختران ممکن است دچار آکنه شوند. همچنین معمولاً جهش رشد (افزایش سریع قد) که حدود 2 یا 3 سال طول می کشد رخ می دهد. این امر آنها را به قد بزرگسالی خود که پس از بلوغ به آن می رسد نزدیک می کند.
- بسیاری از نوجوانان وقتی وارد سن بلوغ می‌شوند متوجه می‌شوند که بوی جدیدی زیر بازوها و سایر نقاط بدنشان حس می شود. این بو, بوی طبیعی بدن در دوران بلوغ است و همه آن را دریافت می کنند. با ورود به دوران بلوغ, هورمون‌ها بر غدد پوست تأثیر می‌گذارند و غدد مواد شیمیایی تولید می‌کنند که بوی بدی دارند.
- هنگامی که بدن شما به سن خاصی می رسد, مغز شما هورمون خاصی ترشح می کند که شروع کننده تغییرات بلوغ است. این هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (Gonadotropin) یا به اختصار GnRH نامیده می شود. هنگامی که GnRH به غده هیپوفیز می رسد (غده ای نخودی شکل که درست زیر مغز قرار دارد), این غده دو هورمون بلوغ دیگر را در جریان خون ترشح می کند: هورمون لوتئینیزه کننده (به اختصار LH) و هورمون محرک فولیکول (به اختصار FSH). پسران و دختران هر دوی این هورمون ها را در بدن خود دارند. و بسته به اینکه شما پسر هستید یا دختر, این هورمون ها روی قسمت های مختلف بدن اثر می گذارند.
- برای مردان, این هورمون ها از طریق خون حرکت می کنند و به بیضه ها سیگنال می دهند که تولید تستوسترون و اسپرم را آغاز کنند. تستوسترون هورمونی است که باعث ایجاد بیشتر تغییرات در بدن مردان در دوران بلوغ می شود. سلول های اسپرم برای تولید مثل در مردان تولید می شوند.
- در دختران، FSH و LH تخمدان‌ها را هدف قرار می‌دهند که حاوی تخمک‌هایی هستند که از بدو تولد وجود داشته‌اند. این هورمون ها تخمدان ها را تحریک می کنند تا هورمون دیگری به نام استروژن تولید کنند. استروژن همراه با FSH و LH باعث بلوغ بدن دختر شده و او را برای بارداری آماده می کند.
- در دوران بلوغ مواد شیمیایی جدیدی که در بدن فرد تولید می شود, یک نوجوان را به یک بزرگسال با سطوح هورمونی بالغ تبدیل می کنند.
- همانطور که این هورمون ها در ظاهر بدن شما تغییراتی ایجاد می کنند, در داخل بدن نیز تغییراتی رخ می دهند. در حالی که بدن شما در حال تطبیق با تمام هورمون های جدید است, ذهن شما نیز همینطور است. در دوران بلوغ, ممکن است احساس سردرگمی کنید یا احساسات شدیدی داشته باشید که قبلا هرگز تجربه نکرده اید. ممکن است در مورد ظاهر بدن در حال تغییر خود احساس نگرانی کنید.ممکن است بیش از حد احساس حساسیت کنید یا به راحتی ناراحت شوید. برخی از نوجوانان بیش از حد معمول عصبانی می شوند.
بلوغ زمان تغییرات بزرگی برای یک جوان و والدینش است لذا توجه و کسب آگهی از این دوران بسیار می تواند مفید و کمک کننده باشد.
در ادامه با راهکارهایی برای آمادگی خانواده در این دوران برای حمایت از نوجوانان آشنا خواهید شد.
- شما می‌توانید با مطالعه و کسب اطلاعات از دوران بلوغ و پذیرش الگوی بدن فرزندتان او را در این مسیر همراهی کنید.
- توجه به سبک زندگی سالم و احترام به نیازهای جوان خود
- به حریم خصوصی فرزندتان احترام بگذارید.
- اقدامات عملی برای حمایت از جوان خود انجام دهید (به طور مثال خودتان ورزش کنید و فرزندتان را نیز تشویق به فعالیت های بدنی کنید.)
- برنامه غذایی مناسب و تغذیه سالم را در این دوران فراموش نکنید.
- هم صحبتی با متخصصان یا دوستان و خانواده ممکن است کمک کننده باشد.
- نوجوان خود را به خاطر تلاش ها, دستاوردها و رفتار مثبتشان تحسین کنید.
- سعی کنید در هنگام طغیان عصبانیت کودکتان آرام بمانید. قبل از صحبت کردن در مورد مشکلات, صبر کنید تا فرزندتان آرام شود با این کار به نوجوان خود یاد خواهید داد که چگونه احساسات خود در هنگام بروز درگیری در خانه تنظیم کند.
- در زندگی فرزندتان علاقه مند و درگیر باشید و اگر می خواهند صحبت کنند همیشه به او بگویید که در دسترس هستید.
- با شریک زندگی خود یا سایر والدین نوجوانان صحبت کنید. به اشتراک گذاشتن نگرانی‌ها و تجربیات می‌تواند به شما کمک کند بیشتر احساس حمایت کنید, در نتیجه می‌توانید از جوان خود بهتر حمایت کنید.
- سعی کنید از فرزندتان در ابراز علایق خود حمایت کنید, حتی اگر برخی از آن ها برای شما عجیب به نظر می رسد, مانند انتخاب کردن مدل موهای غیر معمول یا انتخاب لباس های عجیب و غریب یا متفاوت.
- سعی کنید مدت زمان طولانی که نوجوان صرف مراقبت شخصی خود می کند, مانند ساعات حضور در حمام یا وقت گذارانی بیش از اندازه در مقابل آیینه را تحمل کنید.
- با فرزندتان در مورد هر تغییر دائمی که می‌خواهد در بدنش ایجاد کند صحبت کنید, مانند خالکوبی و سوراخ کردن گوش و… و در مورد جایگزین‌های موقتی مانند خالکوبی موقت صحبت کنید.
- اگر کودک شما آکنه دارد, با او در مورد احساسش در مورد آن صحبت کنید و بپرسید که آیا می خواهند به پزشک مراجعه کنند یا خیر. پزشک شما ممکن است نوجوان شما را به متخصص پوست ارجاع دهد.
- بهترین زمان برای صحبت در مورد بلوغ با فرزندتان قبل از شروع آن است. برای صحبت کردن با فرزندتان رویکردی باز و آرام داشته باشید.
- زمانی را برای صحبت انتخاب کنید که هیچ مزاحمتی وجود نداشته باشد, و اگر فرزندتان نمی‌خواهد همه چیز را با شما در میان بگذارد نگران نباشید. آنها ممکن است ترجیح دهند با پزشک خانواده یا مشاور صحبت کنند.
- طبیعی است که فرزند شما استقلال بیشتری بخواهد اما همچنان به حمایت شما نیاز دارد. در دوران بلوغ یا نوجوانی آنها ممکن است هنگام کشف مرزهای خود ریسک کنند.
- با فرزند خود در مورد تصمیم گیری های خوب و ارزش های خانواده خود صحبت کنید. از فرزندانتان بخواهید که به شما بگویند کجا هستند و چه کار می‌کنند, و قبل از بیرون رفتن با محدودیت‌های معقول, مانند زمان بازگشت, موافقت کنید.
- بلوغ آغاز تبدیل فرزند شما به بزرگسال است. کمی وقت بگذارید و بپذیرید که فرزندتان و نقش شما به عنوان والدین و خانواده در حال تغییر است.
- اگر فرزندتان دوستی های جدیدی برقرار کند که منجر به فعالیت هایی شود که به شما مربوط می شود, مانند خشونت, مصرف مواد یا آسیب پذیر بودن در برابر استثمار جنسی, ممکن است احساس ترس کنید. پس در این مواقع بهتر است که از یک مشاور خانواده کمک بگیرید.
چگونه می توانید از دختر خود در دوران بلوغ حمایت کنید؟
- کمک به دخترتان در اولین بارها, مانند آمادگی برای اولین قاعدگی, می تواند زمان بسیار مهمی برای رابطه بین والدین و دخترشان باشد.
- وسایل بهداشتی مورد نیاز را در خانه و مدرسه در اختیار آنها قرار دهید و نحوه استفاده بهداشتی از آنها را توضیح دهید (مثلاً تمیز بودن دست هنگام استفاده از تامپون).
- در مورد اینکه چگونه گرفتگی عضلات و سایر تغییرات خلقی ممکن است با زمان خونریزی هر ماه همراه باشد, بحث کنید و راه‌هایی را برای تسکین درد, مانند بطری آب گرم, را بررسی کنید. شما همیشه مجبور نیستید به دارو متوسل شوید, اما در صورت نیاز می توانید با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
- اگر دخترتان در سن 16 یا 17 سالگی پریود نشده است, یا اگر بعد از شروع پریودهای او متوقف شده است, با پزشک خود صحبت کنید.
- به دخترتان توضیح دهید که همه این تغییرات طبیعی است و برای هر جوانی در زمان خودش اتفاق می افتد.
- بحث در مورد شرطی شدن جنسیت اجتماعی و به چالش کشیدن کلیشه های زنانه نیز می تواند بسیار مهم باشد. بررسی کنید که جوان شما چه الگوهایی را می‌پسندد و چرا, و مطمئن شوید که دخترتان می‌داند که دختران و زنان می‌توانند قوی باشند, در تجارت با ابزار کار کنند و برای پذیرفته شدن مجبور نباشند زیبا به نظر برسند.
چگونه می توانید از پسر خود در دوران بلوغ حمایت کنید؟
- کمک به پسرتان در دوران بلوغ بیشتر به خاطر اطمینان خاطر است. به پسرتان اطمینان دهید که گاهی بیضه ها به طور ناهموار رشد می کنند, و معمول است که یکی از آنها پایین تر از دیگری باشد. اگر بیضه های پسرتان بسیار کوچک است یا مشکلاتی از این قبیل ترجیحا به پزشک مراجعه کنید
- همچنین ممکن است لازم باشد به پسر خود اطمینان دهید که اندازه آلت تناسلی بر عملکرد جنسی تأثیر نمی گذارد و آلت تناسلی در حالت نعوظ معمولاً از نظر اندازه بسیار شبیه به هم هستند. انزال در هنگام خواب (گاهی اوقات خواب مرطوب نامیده می شود) و نعوظ خود به خود هر دو طبیعی هستند.
- گفت‌وگو درباره جنسیت و نحوه نگرش به آن در جامعه می‌تواند مهم باشد, زیرا کلیشه‌ها و شرطی‌سازی‌هایی وجود دارند که می‌توانند بر بلوغ و اعتماد به نفس یک جوان تأثیر بگذارند. به عنوان مثال بحث در مورد اینکه چگونه نشان دادن و ابراز احساسات, اشک ها, آسیب پذیری و ملایمت برای پسران و مردان امری طبیعی است, و کلیشه های مردانه را به چالش بکشید.
- اگر پسر شما رشد یا حساسیت سینه را تجربه کند, ممکن است نگران باشد. باز هم, اطمینان خاطر و عادی کردن تجربه کلید است. اگر پسر شما نسبت به سن خود احساس کوچکی یا لاغری می کند, به او اطمینان دهید که به مرور زمان رشد خواهد کرد.
به یاد داشته باشید, شما کودک خود را بهتر می شناسید و اگر چیزی در مورد روند رشد و بلوغ آنها شما را نگران می کند به پزشک مراجعه کنید.
جهت پرورش و ارتباط سالم با نوجوان خود می توانید از دوره آموزشی زبان زرافه مربوط به سنین ١٠ تا ١۵ سال و دوره آموزشی زبان زرافه برای والدین و مربیان بهرمند شوید.
