اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (schizotypal personality disorder)
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یا به اختصار (STPD) یک اختلال روانی و شخصیتی محسوب می شود که در گروه اختلالات شخصیت دسته A قرار می گیرد.
افراد مبتلا به این اختلال بر این باورند که توانایی های خارق العاده دارند و می توانند دیگران را کنترل کنند. معمولا در ارتباط با سایرین به مشکل برمی خورند و به واسطه تفکرات ذهنی خود اغلب عضو فرقه و گروه های مختلف می شوند.
بیان احساسات، خصوصیات رفتاری و گفتاری این افراد اغلب غیر عادی تلقی می شود و همین امر سبب می شود که دیگران علاقه به همنشینی با آنان را از دست بدهند.
ذهن مشوش بیمار او را به سمت سردرگمی ها و اختلال های رفتاری سوق می دهد.
معمولاً این افراد خرافاتی هستند و گاهی اوقات آن ها خود را مسئول اتفاقات مختلف می دانند, به طور مثال اگر یکی از بستگانشان دچار بیماری شود خود را مسئول می دانند.
افراد مبتلا در اکثر مواقع بیماری خود را انکار می کنند و از آن آگاه نیستند.
این بیماری بیشتر در بزرگسالان مذکر و حدودا در ۳ درصد از جمعیت دیده می شود.
عوامل ابتلا
روان شناسان و پزشکان دلیل مشخصی برای ابتلا به این بیماری را بیان نکرده اند اما تاثیر گذار ترین علل را موارد زیستی, ژنتیکی و اجتماعی می دانند؛ در واقع اختلال شخصیت اسکیزوتایپال توسط هیچ عامل خاصی ایجاد نمی شود فقط تعدادی از عوامل خطر وجود دارد که ممکن است شما را بیشتر به این اختلال متمایل کند از جمله:
- سابقه خانوادگی اختلالات اسکیزوفرنی یا سایر ناهنجاری های سلامت روان: بسیاری از نشانه های مغزی اسکیزوفرنی در این بیماری نیز دیده می شود و کسانی که خویشاوندانشان مبتلا به بیماری های روانی از جمله اسکیزوفرنی هستند شانس ابتلای بیشتری دارند و همین موضوع نقش وراثت را به خوبی در این بیماری نشان میدهد.
- سوءاستفاده های جنسی
- اختلال در عملکرد مغز، از جمله ضربه مغزی
- تجربیات دوران کودکی از جمله سوء استفاده یا بی توجهی
- آسیب یا بیماری قبل یا در حین تولد
- ناهنجاری در ساختار مغز
- سابقه روان پریشی یا توهم
- تجربه یک ترومای روانی
نشانه ها
تشخیص (STPD) حتما باید توسط روان شناس انجام شود و حداقل پنج مورد از علائم زیر باید در فرد وجود داشته باشد:
- اعتقادات خرافی
- باورهای عجیب یا تفکر جادویی که بر رفتار تأثیر می گذارد.
- روابط اجتماعی پایین
- سوء ظن و بی اعتمادی فراگیر و غیرقابل توجیه نسبت به دیگران است.
- عکس‌العمل‌های نامناسب
- ترس‌های پارانوئیدی
- روان‌پریشی
- استرس و اضطراب حاد و مزمن
- استفاده از جملات مبهم و عجیب در هنگام صحبت کردن
- پوشش های غیرعادی و نامتعارف
- دیدگاه های عجیب و غیر عادی نسبت به اتفاقات مختلف
- عدم اعتماد به دیگران
- عدم تمایل به حضور در جمع به طوری که گاهی دچار اضطراب شدید می شوند.
- حرف زدن با خود و بی توجهی به دیگران
- توهمات بدنی (دیداری و شنیداری) به ندرت یا با شدت کم اتفاق می افتد.
- اختلالات خلقی
- سردی عاطفی
- ناتوانی در حل مسائل
نمونه موردی
- مردی 37 ساله و بیکار به نام تایرل از افکار غیرمنطقی مکرر، رفتارهای اجباری و انزوای اجتماعی شکایت داشت. او از دوران کودکی همیشه عجیب و غریب، گوشه گیر و بدون دوستان واقعی بود. او از برقراری روابط نزدیک می ترسید و مشغول خواندن داستان هایی درباره دراکولا بود. او افکار یا احساسات درونی خود را با هیچ کس از جمله والدینش در میان نمی گذاشت. او هرگز از دبیرستان فارغ التحصیل نشد، اما اغلب شب ها کار می کرد. چند سال قبل او شک کرد که آیا کارش به اندازه کافی دقیق است یا خیر. در مرحله اول گرچه او این افکار را غیرمنطقی تشخیص داد، اما همچنان زمان زیادی را صرف کنترل کار خود کرد. به زودی این کنترل های اجباری آنقدر زمان برد که او نتوانست کارش را تمام کند و ترس از اینکه مردم متوجه رفتار او شوند شروع شد. او برای کنترل اضطراب فزاینده خود شروع به نوشیدن الکل کرد. او راهبردهای عجیب و غریب مختلفی را اتخاذ کرد که به حلقه های باطل جدیدی از علائم وسواسی و سوء ظن ختم شد. تایرل با اختلال وسواس فکری اجباری (OCD)، سوء مصرف الکل و اختلال شخصیت اسکیزوتایپی (STPD) تشخیص داده می شود. او مشکلات شخصیتی طولانی مدت مانند سوء ظن، همراه با رفتارهای عجیب و غریب و اضطراب اجتماعی قبل از علائم (OCD )داشت. (STPD )به ندرت به عنوان دلیل اصلی درمان در یک محیط بالینی دیده می شود، اما اغلب به عنوان یک یافته همراه با سایر اختلالات روانی رخ می دهد.
درمان
- اگر در فرد سایر اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی, اسکیزوفرنی و… تشخص داده شود احتمال ابتلا به (STPD) رد می شود.
- شیوه درمان به دو صورت روان درمانی و دارو درمانی آغاز می شود.
- هنگامی که برای بیماران مبتلا به( STPD) دارویی تجویز می شود، اغلب همان داروهای ضد روان پریشی است که برای درمان بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی نیز استفاده می شود به عبارتی هیچ داروی تخصصی برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال توسط سازمان غذا و دارو تایید نشده است.
- به گفته تئودور میلون، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یکی از ساده‌ترین اختلالات شخصیتی است که می‌توان آنها را شناسایی کرد، اما یکی از سخت‌ترین آنها برای درمان با روان‌درمانی است.
- درمان نشدن فرد مبتلا موجب می شود امکان بروز اسکیزوفرنی هم ایجاد شود همچنین زمینه اعتیاد و افسردگی را نیز فراهم می سازد و افکار خودکشی در فرد ظهور خواهد کرد.
