زیگموند فروید (Sigmund Freud)

حتی اگر از علم روانشناسی اطلاعات چندانی نداشته باشید قطعا نام زیگموند فروید را شنیده اید و با شنیدن نام او عکس مشهورش که به دیواری تکیه داده و سیگاری به دست دارد را به یاد می آورید. جالب است بدانید وی به سیگار برگ علاقهٔ بسیاری داشت و روزانه بیش از ۲۰ سیگار برگ می‌کشید. زیگموند فروید از نام آشنا ترین افراد در حوزه روان شناسی است و بیش از هر شخص دیگری در علم روانکاوی شناخته شده است.

فروید به عنوان شخصی که نظریات و مسیر جدیدی را در علم روانشناسی ایجاد نموده نیز شناخته می شود و لازم به ذکر است از او به عنوان پدرعلم روانکاوی یاد می‌شود. اما در طول دوران به علت نظریه های انقلابیش زیر ذره بین منتقدین قرار گرفته و انتقاد های بیشماری روانه نظریاتش شده.

بیوگرافی

• زیگموند شلومو فروید (Sigmund Schlomo Freud) در ۶ می ۱۸۵۶ در “فری برگ” واقع در جمهوی چک در خانواده یهودی تبار چشم به جهان گشود.فروید اولین فرزند یاکوب فروید و آمالیا ناتانسون بود.
  پدر او به بازرگانی و تجارت پشم مشغول بود اما زمان تولد زیگموند خانواده وی از وضع مالی خوبی برخوردار نبودند و سرانجام در سال ۱۸۶۰ به وین مهاجرت کردند و در سال ۱۸۶۵ فروید ۹ ساله مشغول به تحصیل در برترین مدارس وین شد.
• وی در دوران تحصیل دانش آموزشی باهوش و با استعداد فروان بود. او در سال ۱۸۷۳ تحصیلات دبیرستان را در حالی که قادر به صحبت به زبان های آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی، انگلیسی، عبری، لاتین و یونانی بود به پایان رساند.
• او به ادبیات بسیار علاقمند بود و جرقه علاقه او به روان شناسی و فلسفه در همان دوران نوجوانی با مطالعه آثار شکسپیر، شاعر و نویسنده برجسته شروع شد.
• زیگموند در ابتدا علاقمند به رشته حقوق بود و قصد داشت در این زمینه تحصیل کند اما هنگام ورود به دانشگاه به تحصیل در رشته پزشکی مشغول شد و در ۲۵ سالگی در سال ۱۸۸۱ از در مقطع دکترا از دانشگاه وین فارغ التحصیل شد و به عنوان پزشک متخصص به تحقیق در زمینه‌ های اختلالات مغزی و گفتار درمانی و کالبد شناسی اعصاب در بیمارستان عمومی وین پرداخت.
• در سال 1886 زیگموند تصمیم گرفت از بیمارستان وین استعفا دهد و به مطالعات عصب شناسی خود را ادامه دهد.
  در همان سال فروید با مارتا برنیز در هامبورگ ازدواج کرد و نتیجه‌ این ازدواج 6 فرزند بود. آنا فروید یکی از فرزندان فروید همانند پدر خود از مشهورترین روان شناسان به شمار می آید.
  فروید پس از شرکت در جلسات یک نورولوژیست به نام جان مارتین که در باره هیپنوتیزم و خواب مطالعه می کرد, کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و همچنین همکاری با پزشکان و متخصصان معروف آن زمان مانند شارکو و بروئر و ایجاد رابطه حرفه ای با آنها در نهایت تصمیم گرفت کلینیک شخصی خود را تاسیس کند.
• علاقه او به هیپنوتیزم باعث شد که در ابتدا برای درمان بیماران خود از آن استفاده کند اما در طول تجربه طبابت خود دریافت که هم صحبتی با بیماران و شناخت مشکلات آنها و تحلیل رویاها بر نتیجه درمان اثر بهتری خواهد گذاشت. او نام این روش را تداعی آزاد گذاشت و سر انجام پس از سال ها عنوان روانکاوی یا روان تحلیل گری را برای آن مورد استفاده قرار داد.
• بسیاری از بیماران فروید با صحبت کردن و به یاد آوردن خاطرات گذشته، بخصوص دوران کودکی, بهبود می یافتند. یکی از بیماران او نام «سخن‌درمانی» را بر این شیوه گذاشت.
• زیگموند فروید به عنوان روان‌شناس، روانکاو، پژوهشگر و نویسنده‌ شناخته می شود و از وی کتاب و مقاله‌ی علمی زیادی بر جای مانده است.

نظریه‌ها

زیگموند فروید با ارایه نظریات خود دریچه تازه ای از شناخت روان انسان را به روی بشریت باز نمود مهم ترین نظریه فروید مفاهیم بررسی سطوح هشیاری می باشند که بسیار در توسعهٔ روانکاوی و  شناخت روان فرد موثر می باشد.

نظریه‌ ناخودآگاه:

• این نظریه امروزه نیز مورد استفاده است و حتی تاثیر ضمیر ناخودآگاه  بیش از آنچه فروید بیان داشت مورد توجه است و طبق مطالعات بخش ناهشیار در حل کردن مسئله و خلاقیت نیز نقش دارد.
• نظریه‌‌ی ناخودآگاه بعدها توسط فروید اصلاح شد و به سه قسمت نهاد، خود و فراخود ارائه شد.

شماره یک ضمیر خودآگاه (هوشیار)

• بخشی از ذهن و بعد روانی انسان است که اعمال آن کاملا به صورت آگاهانه انجام می شود و این ضمیر نقش کم تری در نظریه روانکاوی فروید دارد.

ضمیر نیمه آگاه (نیمه هوشیار)

• این بخش از ذهن در واقع بین دو بخش هشیار و ناهشیار قرارد دارد که با تمرکز به یاد آورده می شود یا به عبارتی  اطلاعات آن در صورت لزوم به یاد آورده می شود و بخش نیمه آگاه, آگاه می شود.

ضمیر ناخودآگاه (ناهوشیار)

• قسمت ناخودآگاه ذهن ما طبق گفته فروید خاطرات و غرایز سرکوب شده ما در دوران کودکی است و اگر ذهن را به کوه یخی شناور در آب تشبیه کرد که بخش هشیار نوک قله از کوه یخ باشد که روی بیرون آب قرار دارد و قسمت بیشتر آن یا همان قسمت ناهشیار ذهن در زیر آب قرار دارد.
• ضمیر ناخودآگاه انسان در محدوده آگاهی قرار ندارد و توسط راه کار هایی مثل هیپنوتیزم به یاد آورده می شود و افراد اغلب از وجود آن بی اطلاع هستند.

نظریه‌ ناخودآگاه پس از اصلاح

این نظریه از سه بخش نهاد، خود و فراخود تشکیل شده که دربرگیرنده‌ی شخصیت انسان است و این بخش‌ها با هم در کنش و ارتباط هستند.

 نهاد (اید)

• اید یا نهاد اولین و ابتدایی ترین قسمت ذهنی در هر فرد است در هنگام تولد با اوست.این بخش ناهشیار تنها در جهت رفع نیاز های غریزی و ارضا آن عمل می کند و هدف آن برآورده کردن لذت های کودک می باشد و از فرایندی پیروی می‌کند که فروید آن را فرایند اولیه تفکر نامید لذا نهاد هیچ تفاوتی بین درست و غلط ندارد مانند رفع نیاز ها در نوزادان.

خود (ایگو)

• این بخش از ذهن بر اساس آنچه در واقعیت است عمل میکند به عبارتی برخلاف اید عمل می کند و این  قابلیت را دارد تا رفع نیاز های ما را به زمان دیگری موکول کند.

 فراخود (سوپرایگو)

•  فرامن یا سوپرایگو  مانند یک من درونی است که کیفیت رفتار فرد را کنترل می کند و با اصل لذت و واقعیت متفاوت است و تنها وظیفه آن رسیدن به کمال است و به صورت اکتسابی است و باید ها و نباید های ما از آنجا سرچشمه می گیرد.
• همه ی آدم ها سوپر ایگو دارند که به دو قسمت تقسیم می شود:
  1. وجدان : آنچه که براساس قواعد جامعه و والدین تعیین کننده رفتارهایی است که نباید انجام دهیم.
  2. (ایگو ایده آل): آنچه یادگرفتیم باید انجام دهیم که به پاداش و مورد تایید قرار گرفتن برسیم.
• سوپر ایگو همواره بر احساسات، آرزوها و رفتارهای ما جهت می دهد.

نظریه‌ مراحل رشد روانی – جنسی

• مراحل رشد شخصیت یکی دیگر از نظریات فروید بود. فروید عقیده داشت علت بسیاری از اختلات روانی ریشه در دوره کودکی افراد دارد.
•  فروید تجربیات کودکی را بسیار حائز اهمیت می داند و از نظر او سنین ۴ تا ۵ نقش بسزایی در پایه گذاری شخصیت افراد دارد.
• از نظر او مهم ترین و تاثیر گذار ترین انگیزه ی رفتاری در انسانها غریزه ی جنسی است و توجه ویژه او به این موضوع تقسیم بندی مراحل رشد شخصیت را تحت تاثیر قرار داده است.
• این مراحل شامل:

1. دهانی(oral stage) -تولد تا 2 سالگی
   
2. مقعدی(anal stage)- تا 3 سالگی
3. فالیک یا آلتی( phallic stage) -4 تا 5 سالگی
4.  نهفتگی جنسی (latency period) – 5 سالگی تا بلوغ
5. جنسی یا تناسلی (genital stage)-بلوغ تا بزرگسالی 

در گذشت

• علاقه بیش از اندازه او به سیگار بی نتیجه نماند و او را به سرطان مبتلا ساخت. در طول بیماری شرایط به حدی برای او سخت بود که بیش از سی عمل جراحی انجام داد اما سر انجام پس از سالها پژوهش و کار بالینی برای درمان بیماران مبتلا به انواع نابسامانی های روانی, پدر علم روانکاوی در ۲۳ سپتامبر ۱۹۳۹ بنا به درخواست خودش به روش اتانازی و تزریق دوز‌هایی مختلفی از مورفین چشم از جهان فرو بست. او علی رغم درد شدید بسیار هوشیار بود و تا آخرین لحظه عمر روی نظریه خود کار کرد.
• پیکرش در شمال لندن سوزانده شد و خاکستر فروید در گلدانی عتیقه که از پرنس بناپارت دریافت کرده بود قرار داده شد.

معرفی آثار

• زیگموند فروید در سال های زندگی خود تحقیقات و آثار زیادی را به جای گذاشته است.
• اولین کتاب منتشر شده از او با عنوان « درباره ی آفازی » است.
• در ادامه به معرفی برخی از آثار فروید خواهیم پرداخت.

1. پژوهش هایی درباره هیستری (Studies on Hysteria)
2. تعبیرخواب (The Interpretation of Dreams)
3. آسیب شناسی روانی زندگی روزانه (The Psychopathology of Everyday Life)
4. جوک ها و رابطه آنها با ناخودآگاه (Jokes and Their Relation to the Unconscious)
5. سه مقاله درباره نظریه جنسیت (Three Essays on the Theory of Sexuality)
6. توتم و تابو (Totem and Taboo)
7. در مورد خودشیفتگی (On Narcissism )
8. فراتر از اصل لذت (Beyond the Pleasure Principle)
9. مقدمه ای بر روانکاوی (Introduction To Psychology)
10. خود و نهاد (The Ego and the Id)
11. تمدن و نارضایتی های آن (Civilization and Its Discontents)
12. رئوس نظریه روانکاوی (An Outline of Psychoanalysis)
13. موسی و یکتاپرستی (Moses and Monotheism)
14. موسای میکل آنژ (The Moses of Michelangelo)
15. آینده یک توهم (The Future of an Illusion )
16. داستایفسکی و پدرکشی (Dostoevsky and Parricide)
17. توهمات و رویاها (Delusions and Dreams) 

جملاتی از فروید

“برای مدت طولانی از کسی متنفر نباشید، چون کينه تبدیل بـه نقطه ضعفتان میشود. یاد بگیرید فرد را از دایره مورد نظر توجه تان خارج کنید.”

“وقتی میشود دقایق عمرت رابا آدمهای خوب بگذرانی، چراباید لحظه هایت را صرف آدم هایي کنی کـه یا دل هاي‌ کوچک‌‌شان مدام درگیر حسادت ها و کینه ورزی هاي‌ بچه گانه اند، یا مدام برای نبودنت، برای خط زدنت تلاش میکنند؟!”

“اولین نشانه ی حماقت مطلق، نبود شرم است.”

“ترس و هراس در دوران کودکی هیچ‌گاه از روان و ضمیر آدمی زدوده نمی‌گردد. کودکی که به جای مهربانی و نوازش با تنبیهات گوناگون خو گیرد، در دورانِ بلوغ و بزرگسالی، ترسو، وسواسی، ضد اجتماعی، بدبین، جانی و دچار عقده‌ی حقارت می‌شود.”

“بخش بزرگی از آن چه که درون ماست قابل فهم نیست و هر آن چه که قابل فهم است نیز واقعیت ندارد.”