تاثیرات طلاق بر کودکان

با از بین رفتن ازدواج، برای والدین این سوال ایجاد می شود که آیا باید برای فرزندان به زندگی مشترک ادامه دهیم؟ در حالی که همه والدین ممکن است در مورد آینده و شرایط زندگی خود نگران باشند اما اغلب بیشترین علت نگرانی خود را در نحوه برخورد فرزندان با طلاق می دانند.

طلاق چه اثرات روانی بر فرزندان دارد؟ پاسخ به این سوال به موارد مختلفی بستگی دارد. به طور کلی گرچه جدایی والدین برای همه کودکان شرایطی استرس زا ایجاد می کند اما برخی از کودکان سریعتر از دیگران با موقعیت جدی خود را وقف می دهند. والدین می توانند اقداماتی در جهت کاهش اثرات روانی طلاق بر فرزندان خود انجام دهند.

به کار بردن چند استراتژی حمایتی توسط والدین می‌تواند کمک زیادی به کودکان در سازگاری با تغییرات ناشی از طلاق کند.

چرا اولین سال جدایی سخت است؟

همانطور که ممکن است انتظار داشته باشید، تحقیقات نشان داده است که بچه ها در طول یک یا دو سال اول پس از طلاق بیشترین تاثیرات حاصل از جدایی والدین را تجربه می کنند. برخی از کودکان به تغییرات در برنامه های زندگی خود در طول زمان عادت می کنند. اما بعضی از کودکان مشکلاتی را تجربه می کنند که ممکن است تاثیرات مادام العمری را به زندگی آنان تحمیل کند.

تاثیر عاطفی طلاق

طلاق برای کل خانواده آشفتگی عاطفی ایجاد می کند، اما برای بچه ها، این وضعیت می تواند بسیار ترسناک، گیج کننده و خسته کننده باشد. کودکان خردسال اغلب برای درک اینکه چرا باید به دو خانه بروند دچار مشکل می شوند و ممکن است دچار احساس کبود توجه, استرس و عدم حس امنیت شوند. بچه‌های دبستانی ممکن است خود را مقصر بدانند و این احساس در آنها ایجاد شود که به علت رفتار نادرستی که انجام داده اند والدینشان تصمیم به جدایی گرفته اند.

نوجوانان ممکن است در مورد طلاق و تغییراتی که ایجاد می کند بسیار عصبانی شوند. آنها ممکن است یکی از والدین را مقصر انحلال ازدواج بدانند یا ممکن است از یکی یا هر دو والدین به خاطر آشفتگی در خانواده ناراحت باشند. البته شرایط برای همه کودکان یکسان نیست گاهی جدایی می تواند احساس آرامش در فرزند ایجاد کند چراکه طلاق برای آنها به معنای مشاجره و استرس کمتر است.

استرس ناشی از طلاق

طلاق معمولاً به این معنی است که فرزندان ارتباط روزانه خود را با یکی از والدین, اغلب پدران, از دست می دهند. کاهش تماس بر پیوند والدین و فرزند بی تاثیر نیست و محققان دریافته اند که بسیاری از کودکان پس از طلاق به پدران خود کمتر احساس نزدیکی می کنند. برای برخی از کودکان، شاید جدایی والدین سخت ترین بخش نباشد درعوض، عوامل دیگری که ناگزیر با طلاق همراه هستند زمینه استرس و اضطراب را در کودکان را ایجاد کند.

تغییر مدرسه، نقل مکان به خانه جدید و زندگی با والدین مجردی که احساس سر خوردگی می کند می تواند کودک را در شرایط استرس زا قرار دهد. مشکلات مالی مانند نقل مکان کردن به خانه های کوچکتر یا محله نامناسب و وجود منابع مادی کمتر خطراتی است که خانواده ها با آن روبرو هستند. ازدواج مجدد والدین واضافه شدن خواهر و بردار ناتنی یکی دیگر از چالش های پس از طلاق برای کودکان است.

نرخ شکست در ازدواج دوم حتی بیشتر از ازدواج اول است بنابراین بسیاری از کودکان در طول سال ها، جدایی ها و طلاق های متعددی را ممکن است تجربه کنند که سلامت روان آنها را تحدید می کند.

مشکلات روحی و روانی

طلاق ممکن است خطر مشکلات سلامت روان را در کودکان و نوجوانان افزایش دهد. صرف نظر از سن، جنسیت و فرهنگ، فرزندان والدین مطلقه مشکلات روانی بیشتری را تجربه می کنند. مطالعات  نشان داده اند که میزان افسردگی و اضطراب و خشونت در کودکانی که والدینشان طلاق گرفته اند بالاتر است.

مشکلات رفتاری

کودکانی که طلاق را تجربه می کنند مشکلات رفتاری  بیشتری مانند اختلالات سلوک، بزهکاری و رفتارهای تکانشی را نسبت به فرزندان خانواده های دو والد تجربه کنند.

عملکرد تحصیلی ضعیف

فرزندان خانواده های مطلقه همیشه از نظر تحصیلی دچار افت تحصیلی نمی شوند با این حال، مطالعه‌ای که در سال 2019 منتشر شد, نشان داد که اگر طلاق به صورت غیرمنتظره رخ دهد، بچه‌های خانواده‌های مطلقه دچار مشکلات تحصیلی خواهند شد.

رفتارهای ریسک پذیر

نوجوانانی که والدینشان طلاق گرفته اند، بیشتر درگیر رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد و فعالیت جنسی پر خطر و زودراس هستند. طبق تحقیقات انجام شده در ایالات متحده، نوجوانانی که والدینشان از هم جدا شدند زودتر الکل مصرف می کنند و مصرف الکل، ماری جوانا، تنباکو و مواد مخدر را بیشتر از همسالان خود گزارش می دهند.

براساس مطالعه ای که در سال 2010 منتشر شد، نوجوانانی که والدین آنها در سن 5 سالگی یا کمتر طلاق گرفتند، در معرض خطر بالایی برای فعال شدن قوه جنسی قبل از سن 16 سالگی قرار داشتند. برای بزرگسالانی که خود طلاق را در دوران کودکی تجربه کرده اند احتمالا بیشتری وجود دارد که در روابط خود با شکست مواجه شوند. طبق مطالعات انجام شده نرخ طلاق برای افرادی که والدینشان طلاق گرفته اند بالاتر است.

راهکار های برای کاهش آسیب های روانی بر فرزندان پس از طلاق

درادامه به چند راهکار اشاره می شود که می توانید اگر تصمیم به طلاق دارید با پیروی از آنها کودکتان را حمایت کنید و تاثیرات روانی ناشی از طلاق را تا حد امکان کاهش دهید.

با آرامش با همسر سابق خود رفتار کنید

براساس تحقیقات نشان داده شده است که درگیری شدید بین والدین باعث افزایش ناراحتی در کودکان می شود. خصومت آشکار، مانند فریاد زدن و تهدید یکدیگر، با مشکلات رفتاری در کودکان مرتبط است. حتی تنش های جزئی نیز اثرات مخربی بر روان کودکان خواهد گذاشت.اگر برای رابطه با همسر سابق خود مشکل دارید، به دنبال کمک حرفه ای باشید.

از قرار دادن کودکان در میان روابط خود خودداری کنید

اینکه از بچه ها بخواهید انتخاب کنند کدام والد را بیشتر دوست دارند یا صحبت های شما را به همسر سابق تان منتقل کنند و با رفتار هایی از این قبیل کودک خود را در شرایط نامناسبی قرار می دهید و کودکان بیشتر دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند.

روابط سالم را حفظ کنید

ارتباط مثبت، صمیمیت والدین با فرزندان و سطوح پایین اختلاف ها ممکن است به کودکان کمک کند تا با طلاق بهتر سازگار شوند. رابطه سالم والد و کودک, به کودکان کمک می کند تا پس از طلاق، عزت نفس بالاتر و عملکرد تحصیلی بهتری داشته باشند.

از نظم و انضباط مداوم استفاده کنید

با تنظیم قوانین متناسب با سن فرزند خود و تشویق و تنبیه به جا به فرزند خود یاد آوری کنید شاید شما دیگر با همسرتان زندگی نمی کنید اما وجود قوانین همچنان ضروری است. مطالعه ای که در سال 2011 منتشر شد نشان داد که نظم و انضباط موثر پس از طلاق باعث کاهش بزهکاری و بهبود عملکرد تحصیلی در کودکان و نوجوانان می شود.

نوجوانان را از نزدیک زیر نظر داشته باشید

هنگامی که والدین به آنچه نوجوانان انجام می دهند و زمان خود را با چه کسانی می گذرانند توجه دقیق می کنند، نوجوانان کمتر احتمال دارد که مشکلات رفتاری را پس از طلاق نشان دهند. در واقع این به معنای کاهش شانس استفاده از مواد و مشکلات تحصیلی کمتر است.

فرزندان خود را توانمند کنید

کودکانی که به توانایی خود برای مقابله با تغییرات شک دارند و کسانی که خود را قربانیان درمانده می بینند، بیشتر در معرض مشکلات سلامت روان هستند. به فرزند خود بیاموزید که اگرچه مقابله با طلاق دشوار است، اما او قدرت روانی برای مقابله با آن را دارد.

آموزش مهارت های مقابله ای

کودکانی که راهبردهای مقابله ای فعال دارند، مانند مهارت های حل مسئله و مهارت های بازسازی شناختی، بهتر با طلاق سازگار می شوند. به کودک خود بیاموزید که چگونه افکار، احساسات و رفتارهای خود را به شیوه ای سالم مدیریت کند.

به کودکان کمک کنید احساس امنیت کنند

ترس از رها شدن و نگرانی در مورد آینده می تواند باعث اضطراب زیادی شود. اما کمک به فرزندتان در احساس دوست داشتن و امنیت نه تنها می تواند وابستگی را کاهش دهد، بلکه خطر مشکلات سلامت روان را نیز کاهش می دهد.

به دنبال آموزش خود باشید

در کنار برنامه های زیادی که برای کمک به کاهش تأثیر طلاق بر کودکان خود انجام می دهید, از آموختن مهارت‌ها و استراتژی‌های لازم برای توانمند سازی خود نیز غافل نشوید.

کمک حرفه ای دریافت کنید

کاهش سطح استرس می تواند در کمک به کودک شما مفید باشد. خودمراقبتی را تمرین کنید و گفتار درمانی یا منابع دیگر را در نظر بگیرید تا به شما در سازگاری با تغییرات خانواده کمک کند. همچنین از مشاوره با یک متخصص غافل نشوید.

چه زمانی از متخصص کمک بگیریم

علیرغم اینکه طلاق برای خانواده ها سخت است، ماندن در کنار هم تنها به خاطر فرزندان ممکن است بهترین گزینه نباشد. کودکانی که در خانه‌هایی با مشاجره، خصومت و نارضایتی زیاد زندگی می‌کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به مشکلات سلامت روان و مشکلات رفتاری باشند.

در نتیجه، پس از جدایی والدین، طبیعی است که بچه‌ها بلافاصله پس از آن با احساسات و رفتار خود دست و پنجه نرم کنند. اما، اگر مشکلات خلقی یا مشکلات رفتاری فرزندتان همچنان ادامه دارد، از متخصص کمک بگیرید.

با صحبت کردن با پزشک اطفال کودکتان شروع کنید. در مورد نگرانی های خود صحبت کنید و در مورد اینکه آیا فرزند شما ممکن است به حمایت حرفه ای نیاز داشته باشد یا خیر مطلع شوید. ممکن است ارجاع به گفتگو درمانی یا سایر خدمات حمایتی توصیه شود.

جهت پرورش و ارتباط سالم با کودک و نوجوان خود می توانید از دوره فرزند پروری و دوره آموزشی زبان زرافه برای والدین و مربیان بهرمند شوید.