اثرات رسانه های اجتماعی بر نوجوانان
رسانه های اجتماعی چگونه بر نوجوانان تأثیر می گذارند؟
مانند هر نوع فناوری، رسانه های اجتماعی هم جنبه های مثبت و هم منفی دارند. و هنگامی که صحبت از تأثیرات رسانه های اجتماعی بر نوجوانان می شود، جوانب مثبت و منفی قابل توجهی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.
نکته مثبت این است که پلتفرم هایی مانند تیک تاک، توییتر، اینستاگرام و اسنپ چت می توانند برای نوجوانانی که احساس انزوا یا به حاشیه رانده شدن دارند کمک کننده باشد. علاوه بر این، رسانه‌های اجتماعی در مواردی مانند همه گیری بیماری کووید به نوجوانان کمک می‌کنند بیشتر احساس ارتباط کنند و تنها نباشند.
اما تأثیر رسانه های اجتماعی بر جوانان نیز می تواند به طور قابل توجهی برای سلامت روان مضر باشد. به طور خاص، رسانه های اجتماعی و افسردگی نوجوانان ارتباط نزدیکی دارند. علاوه بر این، استفاده بیش از حد از برنامه‌ها، نوجوانان را در معرض آزار و اذیت سایبری، مشکلات مربوط به تصویر بدن و اعتیاد به فناوری قرار می‌دهد و منجر به صرف زمان کمتری برای انجام فعالیت‌های سالم و واقعی می‌شود.
و در حالی که اکثر والدین معتقدند که می دانند فرزندشان چه چیزی در رسانه های اجتماعی پست می کند، اما طبق نظرسنجی Pew Research، نشان داده شد که 70 درصد از نوجوانان رفتار آنلاین خود را از والدین خود پنهان می کنند.
تأثیر رسانه های اجتماعی بر سلامت روان نوجوانان
آیا رسانه های اجتماعی بخشی از دلیل افزایش شدید افسردگی نوجوانان در دهه گذشته است؟
بررسی‌های روی نوجوانان آمریکایی نشان می‌دهد که علائم افسردگی نوجوانان و میزان خودکشی بین سال‌های 2010 تا 2015 به‌ویژه در میان زنان افزایش قابل توجهی داشته. برخی از محققان این نظریه را مطرح می‌کنند که افزایش استفاده از رسانه‌های اجتماعی بین آن سال‌ها می‌تواند دلیل این تغییرات باشد.
نوجوانانی که مورد بررسی قرار گرفتند و زمان بیشتری را در رسانه های اجتماعی سپری کردند، احتمال بیشتری داشت که مسائل مربوط به سلامت روان را گزارش کنند.
کسانی که زمان بیشتری را صرف فعالیت‌های واقعی زندگی می‌کنند، مانند تعامل اجتماعی حضوری، ورزش، تکالیف و رسانه‌های چاپی، کمتر احتمال دارد این مسائل را گزارش کنند. در طول دهه گذشته، این نظریه توسط تعداد زیادی از تحقیقات مرتبط با استفاده نوجوانان از رسانه‌های اجتماعی با افزایش افسردگی نوجوانان تایید شده است.
این مطالعات نشان می‌دهد که فراوانی استفاده نوجوانان از رسانه‌های اجتماعی ارتباط واضحی با سلامت روان آنها دارد. به عنوان مثال، بر طبق نتایج یک مطالعه در سال 2018، نوجوانان 14 تا 17 ساله که هفت ساعت در روز از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند، بیش از دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی بودند، توسط یک متخصص سلامت روان درمان می‌شدند، یا دارو مصرف می‌کردند. در سال گذشته این در مقایسه با کسانی بود که فقط یک ساعت در روز از رسانه های اجتماعی استفاده می کردند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که تحریک بیش از حد مداوم شبکه های اجتماعی، سیستم عصبی را به حالت جنگ یا گریز تغییر می دهد. در نتیجه، این امر اختلالاتی مانند ADHD، افسردگی نوجوانان، اختلال نافرمانی مقابله‌ای و اضطراب نوجوان را بدتر می‌کند.
با این حال، برخی از تحقیقات در مورد رسانه‌های اجتماعی و افسردگی نوجوانان نشان می‌دهد که علیت به سمت دیگری می‌رود یعنی وقتی نوجوانان افسرده هستند، بیشتر به رسانه‌های اجتماعی نگاه می‌کنند. در یک مطالعه روی 600 نوجوان، محققان دریافتند که استفاده از رسانه‌های اجتماعی علائم افسردگی را پیش‌بینی نمی‌کند، اما علائم افسردگی بیشتر، استفاده بیشتر از رسانه‌های اجتماعی را در طول زمان را پیش‌بینی می‌کند.
اثرات روانشناختی رسانه های اجتماعی بر جوانان
مطالعه‌ای که توسط محققان دانشگاه کالج لندن انجام شد، سه سال استفاده از رسانه‌های اجتماعی توسط 13000 نوجوان را که از 13 سالگی شروع می شد، ردیابی کرد. نوجوانان همچنین در مورد تجربیات خود در رسانه‌های اجتماعی و خلق و خو و رفاه خود گزارش دادند. پس از جمع آوری داده ها، نویسندگان مطالعه به این نتیجه رسیدند که تأثیر رسانه های اجتماعی بر جوانان توسط سه عامل اصلی هدایت می شود:
- خواب ناکافی: نوجوانان تا دیروقت بیدار می‌ماندند تا به مرور فیدهای رسانه‌های اجتماعی خود ادامه دهند.
قرار گرفتن در معرض آزار و اذیت سایبری: داشتن محتوای مضر، نادرست یا خصوصی در مورد آنها که در رسانه های اجتماعی پست شده است.
فقدان فعالیت بدنی: پیمایش رسانه‌های اجتماعی روی تلفن یا سایر دستگاه‌ها به این معنی است که نوجوانان مدت زمان بیشتری می‌نشینند و زمان کمتری برای ورزش دارند. در نتیجه، آنها تأثیر مفید ورزش بر سلامت روان را از دست دادند.
طبق این مطالعه که در مجله Lancet منتشر شد، 27 درصد از نوجوانانی که اغلب از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند، استرس روانی بالایی را گزارش کردند. برای نوجوانانی که کمتر از رسانه های اجتماعی استفاده می کردند، تنها 17 درصد استرس روانی بالایی را گزارش کردند.
تأثیر رسانه های اجتماعی بر مقایسه اجتماعی جوانان
یکی از روش‌هایی که رسانه‌های اجتماعی بر سلامت روان نوجوانان تأثیر می‌گذارند، مقایسه اجتماعی منفی است چیزی که دان گرانت، دکترای روانشناس رسانه‌ای، مدیر خدمات سرپایی نیوپورت، «مقایسه و ناامیدی» می‌نامد.
نوجوانان در شبکه های اجتماعی بیشتر وقت خود را صرف مشاهده زندگی و تصاویر همسالان خود می کنند. این منجر به مقایسه‌های مداوم می‌شود که می‌تواند به عزت نفس و تصویر بدن آسیب برساند و افسردگی و اضطراب را در میان نوجوانان تشدید کند. مانند سایر انواع مقایسه اجتماعی، نوجوانان هنگام نگاه کردن به همسالان خود در سایت های رسانه های اجتماعی، عزت نفس و خود ارزیابی کمتری را گزارش می دهند.
به عنوان مثال، این شامل مشاهده نمایه‌هایی است که همتایان در آنها تصاویر انتخابی درباره افراد مهم، رویدادهای اجتماعی یا دستاوردهای خود ارسال می‌کنند.
و نوجوانان وقتی به اصطلاح “مقایسه های نزولی” را انجام می دهند با نگاه کردن به پروفایل همسالان با دوستان و دستاوردهای کمتر، احساس بهتری نسبت به خود داشتند. بر اساس گزارش مرکز تحقیقات Pew درباره تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر نوجوانان، ۲۶ درصد از نوجوانان می‌گویند این سایت‌ها باعث می‌شود احساس بدتری نسبت به زندگی‌شان داشته باشند.
تأثیرات روانی منفی رسانه های اجتماعی بر تصویر بدن نوجوان
تصویر بدن یکی از زمینه های اصلی است که در آن مقایسه اجتماعی نوجوانان منجر به احساسات منفی می شود. نه تنها برای دختران نوجوان و در آستانه بلوغ، بلکه برای همه جنسیت ها. وقتی نوجوانان خود را با عکس‌های مدیریت شده و فیلتر شده همسالان خود و افراد مشهور مقایسه می‌کنند، اغلب احساس حقارت می‌کنند.
این می تواند منجر به کاهش عزت نفس و تصویر منفی بدن شود. علاوه بر این، استفاده از فیس بوک نیز با خطر بالای اختلالات خوردن مرتبط است.
طبق نظرسنجی Common Sense Media:
- 35 درصد از نوجوانان در شبکه های اجتماعی نگران تگ شدن در عکس هایی هستند که فکر می کنند در آن غیرجذاب هستند.
- 27 درصد در مورد ظاهر خود هنگام ارسال عکس استرس دارند.
- 22 درصد وقتی هیچ کس روی عکس‌هایشان نظر نمی‌دهد یا «لایک» نمی‌کند، نسبت به خودشان احساس بدی دارند.
اثرات رسانه های اجتماعی بر نوجوانان: تهدیدی برای سلامتی یا تشویق به سبک زندگی سالم؟
رسانه‌های اجتماعی در کنار ارائه راه‌هایی برای کمک و حمایت، انجمن‌هایی را نیز فراهم می‌کنند که در آن نوجوانان می‌توانند یکدیگر را به رفتارهای ناسالم و خطرناک تشویق کنند. از این رو، نوجوانان مبتلا به اختلالات خوردن یا کسانی که به خود آسیب می رسانند، می توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند تا در مورد روال های خود ویرانگر صحبت کنند.
در این انجمن های آنلاین، کالری شماری وسواسی، گرسنگی دادن به خود یا ورزش بیش از حد مورد پذیرش و تشویق قرار می گیرد. در نتیجه، نوجوانان ممکن است راه هایی را برای پنهان کردن یا تشدید رفتار یاد بگیرند و آنها را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.
از طرف دیگر، یک شبکه اجتماعی برای نوجوانان می تواند الهام بخش و راهی برای ایجاد عادات سالم باشد. بنابراین، دیدن همسالان در حال خوردن غذای مغذی، انجام کارهای خلاقانه یا بیرون رفتن در طبیعت می‌تواند سایر نوجوانان را تشویق کند که همین کار را انجام دهند.
شبکه‌های اجتماعی می‌توانند در نوجوانان توسط همسالان خود انگیزه لازم برای داشتن زندگی سالم را ایجاد کنند، جوانان را تشویق کنند تا چیز جدیدی را امتحان کنند، رویاهای خود را دنبال کنند و در مورد چیزهایی که برایشان مهم است صحبت کنند.
نوجوانان همچنین می‌توانند الگوهای مثبت را به صورت آنلاین پیدا کنند. از این رو، تأثیر رسانه های اجتماعی بر نوجوانان ممکن است در واقع منجر به کاهش زمان بیشتر و افزایش رفتارهای مراقبت از خود شود.
تأثیر رسانه های اجتماعی بر شکل گیری هویت نوجوانان
تأثیر رسانه های اجتماعی بر جوانان به عنوان بخش مهمی از رشد نوجوانان و ایجاد شکل گیری هویت منحصر به فرد گسترش یافته است.
از این رو، رسانه های اجتماعی انجمنی را برای نوجوانان فراهم می کند تا مهارت های مرتبط با توسعه هویت را تمرین کنند. این موارد شامل ارائه خود، به اشتراک گذاشتن نظرات، باورها و ترجیحات آنها است.
در یک نظرسنجی طولی از 219 دانشجوی سال اول در یک دانشگاه دولتی، محققان دریافتند که نوجوانانی که نظرات خود را در رسانه‌های اجتماعی بیان می‌کنند، بهزیستی بیشتری را تجربه می‌کنند. علاوه بر این، مطالعه دیگری نشان داد که نوجوانانی که بیشتر به صورت آنلاین ارتباط برقرار می‌کنند، «شفافیت خودپنداره» بیشتری دارند (تصور واضح‌تری از اینکه چه کسی هستند) . این خودآگاهی از سلامت روان حمایت می کند.
علاوه بر این، یک مقاله تحقیقاتی در مورد نوجوانان و رسانه‌های اجتماعی به این نتیجه رسید که رسانه‌های اجتماعی به نوجوانان این اختیار را می‌دهد که هویت‌های خود را در فضایی که خودشان در آن به اشتراک می‌گذارند، کاوش و آزمایش کنند، جایی که کنترل دارند بر روی چه چیزی، چگونه و با چه کسی اطلاعات را به اشتراک می‌گذارند.
دوستی ها، نوجوانان و رسانه های اجتماعی
دوستی و مهارت های اجتماعی حوزه های دیگری هستند که در آنها تأثیر رسانه های اجتماعی بر جوانان می تواند مثبت و منفی باشد. در گزارش مرکز تحقیقات پیو، 81 درصد از نوجوانان شرکت‌کننده در این نظرسنجی گفتند که رسانه‌های اجتماعی باعث می‌شود که آنها احساس کنند با آنچه در زندگی دوستانشان می‌گذرد ارتباط بیشتری برقرار می‌کنند.
علاوه بر این، دو سوم نوجوانان گفتند که این پلتفرم‌ها به آنها این احساس را می‌دهد که انگار افرادی دارند که در شرایط سخت از آنها حمایت می‌کنند.
البته در طول همه‌گیری، رسانه‌های اجتماعی به یکی از رایج‌ترین و گاهی تنها راه‌های معاشرت نوجوانان با همسالان تبدیل شدند. اما بین دوستان رسانه های اجتماعی نوجوانان و دوستان واقعی آنها تفاوت وجود دارد. نظرسنجی پیو نشان داد که 60 درصد از نوجوانان می گویند که به صورت روزانه یا تقریباً روزانه با دوستان خود وقت می گذرانند، اما تنها 24 درصد با دوستان واقعی خود وقت می گذرانند.
علاوه بر این، هر چه نوجوانان زمان بیشتری را به صورت آنلاین و متصل بگذرانند، بیشتر مورد آزار و اذیت سایبری قرار می گیرند. گزارش سال 2020 سازمان L1ght نشان می‌دهد که سخنان مشوق عداوت و تنفر در میان کودکان و نوجوانان در سراسر کانال‌های ارتباطی در رسانه‌های اجتماعی و انجمن‌های چت محبوب، 70 درصد افزایش یافته است.
زمان بیشتر در رسانه های اجتماعی، دسترسی بیشتر به هر دو جنبه مفید و مضر را فراهم می کند و تأثیرات رسانه های اجتماعی را بر نوجوانان بیشتر می کند.
اعتیاد به رسانه های اجتماعی در نوجوانان
دانشمندان دریافته‌اند که استفاده بیش از حد نوجوانان از رسانه‌های اجتماعی، الگوی تحریکی مشابه الگوی ایجاد شده توسط سایر رفتارهای اعتیادآور ایجاد می‌کند. از این رو، مغز به رسانه های اجتماعی به همان شیوه ای که به سایر «پاداش ها» پاسخ می دهد با ترشح دوپامین پاسخ می دهد. دوپامین زمانی کاتالیز می شود که یک نوجوان مطلبی را به صورت آنلاین پست می کند و با لایک، اشتراک گذاری و نظرات مثبت همسالان خود مواجه می شود.
خلاصه ای از نکات کلیدی و مهم
- تأثیر رسانه های اجتماعی بر جوانان می تواند به طور قابل توجهی برای سلامت روان مضر باشد، نوجوانان را در معرض آزار و اذیت سایبری، مسائل مربوط به تصویر بدنی و اعتیاد به فناوری قرار دهد و منجر به صرف زمان کمتری برای انجام فعالیت های سالم و واقعی در دنیای واقعی شود.
- برخی از محققان این نظریه را مطرح می‌کنند که افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی و استفاده کلی از ابزار الکترونیکی بین سال‌های 2010 و 2015 می‌تواند عامل افزایش قابل توجه علائم افسردگی نوجوانان و میزان خودکشی در همان دوره زمانی باشد.
- بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تحریک بیش از حد مداوم شبکه های اجتماعی، سیستم عصبی را به حالت جنگ یا گریز تغییر می دهد و اختلالاتی مانند ADHD، اضطراب، افسردگی و اختلال نافرمانی مقابله ای را تشدید می کند.
- نوجوانان در رسانه های اجتماعی بیشتر وقت خود را صرف مشاهده زندگی و تصاویر همسالان خود می کنند که منجر به مقایسه مداوم می شود که می تواند به عزت نفس و تصویر بدن آسیب برساند.
- درمان سلامت روان می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا مهارت‌ها و خودشناسی را برای درمان علل زمینه‌ای و پیامدهای منفی مرتبط با استفاده بیش از حد از رسانه‌های اجتماعی به دست آورند.
جهت پرورش و ارتباط سالم با نوجوان خود می توانید از دوره آموزشی زبان زرافه مربوط به سنین ١٠ تا ١۵ سال و دوره آموزشی زبان زرافه برای والدین و مربیان بهرمند شوید.
